मुक्तकमैयाको आधार बनेको तरबुजाखेती

आफ्नै खबर

    (२ दिन अघि)

पाठक संख्या ७७

कञ्चनपुर/  कृष्णपुर नगरपालिका–२ वनहराका मुक्तकमैया परिवारले बगरलाई हराभरा बनाएका छन् । बगर तरबुजा, काँक्रो, लौका, फर्सी, मुला, तोरैयालगायत फल र सागसब्जी लटरम्म छन् ।  

बगरमा एक सयभन्दा बढी परिवारले उत्पादन गरेका तरबुजा, काँक्रोलगायतको साजसब्जी बिक्री गर्न मुक्तकमैया परिवारले पूर्वपश्चिम राजमार्ग नजिक टहरा नै बनाएका छन् । यी टहराबाट उनीहरुले तरबुजालगायत फल बिक्री गर्दै आएका छन् । साँझबिहान राजमार्गमा निकै भीडभाड हुने गरेको छ । यो भीड तरबुजा र काँक्रो खरिद गर्ने ग्राहकको हो ।  

६ वर्षदेखि बगरमा खेती गर्दै आएका शिवलाल रानाले राजमार्ग छेउको कारोबारले वर्षभरिको घरको खर्च चल्ने बताउनुभयो । तरबुजालगायत फल बिक्री गरेर दैनिक दुई हजारदेखि तीन हजार पाँच सय रुपैयाँसम्म आम्दानी हुने गरेको उहाँको भनाइ छ । 

वैशाखदेखि असारसम्म तीन लाखदेखि पाँच लाख रुपैयाँसम्मको कारोबार हुने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । ‘बढी उत्पादन गर्ने परिवारले बढी आम्दानी गर्छन्’, उहाँले सरल जवाफ दिनुभयो, ‘थोरै उत्पादन गर्नेको थोरै आम्दानी हुन्छ ।’

१५ वर्षदेखि बगरखेतीमा संलग्न बिरा रानाले बगरमा उत्पादन भएको लौका, तरबुजा बिक्री गरी सकेपछि पुनःस्थापना गरिँदा पाइएको जग्गामा पनि खेती गरेकाले तीन महिना सडकमा बसेर तरबुजाको कारोबार गर्दै आएको बताउनुभयो । 

‘कमैयामुक्तिको घोषणापछि वनहरा नदी छेउको जग्गामा पुनःस्थापना गरिँदा घर निर्माण र खेतीका लागि १० कट्ठा जग्गा उपलब्ध गराइएको थियो’, उहाँले भन्नुभयो, ‘जग्गामा लगाएको अन्नबालीले चार महिना पनि खान नपुग्ने भएपछि केही वर्ष मजदुरी गरेरै जीविका चलायौँ ।’

उहाँले थप्नुभयो, ‘अन्य नदी बगरमा तरबुजा, काँक्रो रोपेको देख्यौँ, हामीले पनि सिक्यौँ । त्यसपछि मजदुरी गर्न छाडेर यसमै भविष्यका सपना बुन्न थाल्यौँ, तरबुजा फलेका छन् । यो खेतीलाई निरन्तरता दिँदै आएका छौँ ।’ घर खर्च सहज रुपमा चलेकाले अरुसँग ऋण लिनुपर्ने अवस्था अन्त्य भएको उहाँ बताउनुहुन्छ । 

राजमार्ग छेउमै बसेर १४ वर्षीया अस्मिता रानाले पनि तरबुजा बेच्दै आउनुभएको छ । ‘बिहान विद्यालय जान्छु’, उहाँले भन्नुभयो, ‘त्यसबेला आमाले टहराबाट बेच्नुहुन्छ, विद्यालयबाट फर्केपछि म  बेच्छु ।’

टहरामा बसेर तरबुजा बेचेर आउने आम्दानीको केही हिस्सा घर खर्चका लागि राखेर अरु पैसा विद्यालयमा आवश्यक पर्ने पोसाक, कापी कलमलगायतमा खर्च हुने गरेको उहाँले उल्लेख गर्नुभयो । वनहरा मुक्तकमैया बस्तीकै ४० वर्षीया पूजा रानाले एक दशकदेखि राजमार्ग छेउमा तरबुजालगायत बिक्री गर्दै आउनुभएको छ । 

वनहरा नदीको बगरमा उहाँले १० कट्ठा जग्गामा तरबुजाखेती गर्नुभएको छ । ‘वैशाख महिनाको पहिलो हप्तादेखि बेच्न सुरु गरेका हौँ’, उहाँले भन्नुभयो, ‘अहिलेसम्म ६५ हजार रुपैयाँभन्दा बढीको बिक्री गरिसकेका छौँ ।’ उहाँका अनुसार प्रतिकिलो तरबुजा ३० देखि ४० रुपैयाँसम्ममा बिक्री हुने गरेको छ ।

बीउबिजन र रासायनिक मलमा गरेर ३० देखि ४० हजार रुपैयाँ तरबुजाखेतीमा लगानी भएको थेग्रा राना बताउनुहुन्छ । रानाले बर्सेनि पाँच लाख रुपैयाँभन्दा बढी मुनाफा आर्जन गर्दै आएको बताउनुभयो । उहाँले यो महिनामा २० क्विन्टल काँक्रो र ६० क्विन्टल तरबुजा बिक्री गरिसक्नुभएको छ ।

‘बिहान बगरबाट टिपेर राखेको तरबुजा तथा साजसब्जी साँझ नपर्दै सकिन्छ’, नन्दलाल रानाले भन्नुभयो, ‘बढ्दो गर्मीका कारण ग्राहकले बढी माग गर्ने गरेका छन् ।’

उहाँले थप्नुभयो, ‘अरु क्षेत्रमा बेच्न लैजाँदा ढुवानी खर्च लाग्छ, निकै श्रम गर्नुपर्छ, घर नजिकैको राजमार्गमा सहजै बिक्री हुने भएपछि त्यहीँ टहरामा बसेर बच्ने गरेका छौँ ।’

पहिले इँटाभट्टामा काम गर्दै आएका तौला राना बगरखेतीबाट मनग्गे आम्दानी हुने थाहा पाएपछि मजदुरी गर्न छाडेर तरबुजाको खेतीमा संलग्न भएको बताउनुहुन्छ । वनहराबाहेक अन्य क्षेत्रका व्यापारीलाई भने त्यस क्षेत्रमा तरबुजा बेच्न भने नपाइने नियम मुक्तकमैयाले बनाएका छन् ।

तरबुजा खरिद गर्न राजमार्ग छेउ पुगेका अमरपुरका अमरबहादुर ऐर वनहराका तरबुजा रसिला हुने हुँदा प्रत्येक वर्ष खरिद गरेर लैजाने गरेको बताउनुहुन्छ ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘अरु ठाउँको भन्दा  यहाँका तरबुजा मीठा र सस्ता छन् । त्यसैले हामी तरबुजा खरिद गर्न हरेक वर्ष यहाँ आउँछौँ ।’

–रासस