डोल्पा र जुम्लाका भेडाच्याङ्ग्रा मुस्ताङ झारियो

सुन्दरकुमार थकाली

२९ भदौ २०८२ आईतबार (४ घण्टा अघि)

पाठक संख्या ४६

मुस्ताङ/  आसन्न दसैँ नजिकिँदै गर्दा डोल्पा र जुम्लाका भेडाच्याङ्ग्रा मुस्ताङ झारिएको छ । जुम्ला र डोल्पाबाट भेडाच्याङ्ग्रा पैदल हिँडाएर दुई हप्तापछि मुस्ताङको जोमसोम ल्याई पुर्याइएको यहाँ आइपुगेका व्यापारीहरूले बताएका छन् ।

यसवर्ष जुम्लाबाट करिब पाँच हजार भेडाच्याङ्ग्रा मुस्ताङ भित्रिने जिल्ला भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्रको अनुमान छ । दसैँ नजिकिँदै गर्दा आजसम्म डोल्पाबाट पाँच/छ हुल र जुम्लाबाट तीन हुलजति भेडाच्याङ्ग्रा जोमसोममा देखापरेका छन् । यहाँ आइपुगेका व्यापारीले अरु व्यापारीले पनि एक दुई दिनभित्रै सबै भेडाच्याङ्ग्रा जोमसोम ल्याउने जनाएका छन् ।

डोल्पा र जुम्लाका भेडाच्याङ्ग्रा जोमसोम आइपुग्दा बारागुङ मुक्तिक्षेत्र र उपल्लो मुस्ताङका व्यापारीले भने भेडाच्याङ्ग्रा जोमसोम ल्याएका छैनन् । यस वर्ष मुस्ताङबाट १२ हजार भेडाच्याङ्ग्रा जिल्ला बाहिर बिक्री हुने भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा केन्द्र कार्यालयको प्रक्षेपण छ ।

डोल्पास्थित काइके गाउँपालिकाका स्थानीय च्याङ्ग्रा व्यापारी भीमप्रसाद घर्तीले एक सय ७० भेडाच्याङ्ग्रा बिक्रीका लागि जोमसोम ल्याएको बताउनुभयो । उहाँले डोल्पा र चाइनाको सिमानाका मोरिम्ला नाकामा पुगेर किसानको गोठमै खरिद गरी बिक्रीका लागि भेडाच्याङ्ग्रा मुस्ताङ ल्याएको उल्लेख गर्नुभयो । 

व्यापारी घर्तीले यसवर्ष चाइनाबाट तीन हजार र डोल्पाबाट एक हजार गरी अनुमानित चार हजार बढी भेडाच्याङ्ग्रा मुस्ताङ आउने क्रममा रहेको जानकारी दिनुभयो । विगत दुई दशकदेखि निरन्तर बर्सेनि च्याङ्ग्राको व्यापार गर्दै आइरहेका घर्तीले यसवर्ष भेडाच्याङ्ग्रा बिक्री नहुने हो की भनी चिन्ता बढेको उल्लेख गर्नुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘बेँसीतिर आन्दोलन र अशान्ति छ रे भन्ने सुनेको छु । त्यसो भएत व्यापारी पनि यहाँ आउँदैनन् होला । तल लैजाँदै बिक्री नहुने पो हो कि, थाहा छैन ।’

अहिलेसम्म च्याङ्ग्राको व्यापार गर्दा सन्तुष्ट रहेको भए पनि यसवर्ष च्याङ्ग्राको व्यापारमा डर लागिरहेको घर्तीले जनाउनुभयो । चाइनाबाट खरिद गरी डोल्पामा राखेर त्यहाँबाट पैदल हिँडाएर एक हप्तापछि जोमसोम आइपुगेको उहाँले बताउनुभयो ।

यसैगरी, जुम्लाका च्याङ्ग्रा व्यापारी गोविन्द बस्नेतले एक सय ५० च्याङ्ग्रा बिक्रीका जोमसोम ल्याएको जानकारी दिनुभयो । डोल्पाबाट हुलका हुल च्याङ्ग्रा मुस्ताङ ल्याइँदै गरेको र जुम्लाबाट पनि ६ सयभन्दा बढी भेडाच्याङ्ग्रा बिक्रीका लागि मुस्ताङ भित्रिसकेको उल्लेख गर्नुभयो । 

‘आधाजसो च्याङ्ग्रा आफैले पालेका छन्, आधाजसो च्याङ्ग्रा किनेर थपेको हुँ’, व्यापारी बस्नेतले भन्नुभयो, ‘यहाँ ल्याउँदा दुई हप्ता लाग्यो । खर्च पनि ५०/६० हजार रुपैयाँ भइसक्यो ।’ उहाँले च्याङ्ग्राको भाउ पाए जोमसोममै बिक्री गर्ने र नभए पोखरा लगेर बिक्री गर्ने योजना रहेको बताउनुभयो । 

जोमसोममा यतिखेर पाँच/सात हुल भेडाच्याङ्ग्रा झारिएको छ । यहाँ व्यापारीले रोज्जा च्याङ्ग्राको भाउ ३५ हजार रुपैयाँ र रोज्जा भेडाको भाउ ३० हजार रुपैयाँ राखेका छन् । 

जोमसोममा डोल्पा र जुम्लाबाट छिटफुट भेडाच्याङ्ग्रा झर्दै गर्दा बेसीका भेडाच्याङ्ग्रा व्यापारीको रौनक जोमसोममा खासै देखिएको छैन । देशको पछिल्लो विद्यमान परिस्थितिका कारण च्याङ्ग्रा व्यापारी मुस्ताङ आउन ढिलो हुन पुगेको स्थानीयको बुझाइ छ ।  दसैँलक्षित भेडाच्याङ्ग्रा खरिद गर्न विगतका वर्षमा म्याग्दी, बाग्लुङ, पर्वत, कास्की, स्याङ्जा र तनहुँलगायत व्यापारी मुस्ताङ आउने गर्थे ।

–रासस